Nikogo już nie dziwi, że w powstaniu wady zgryzu otwartego istotną rolę odgrywa język. Mniej znanym faktem natomiast jest, iż zgryz otwarty o podłożu czynnościowym może być skutecznie leczony poprzez przywrócenie równowagi zaburzonej przez nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni jamy ustnej. Złe ułożenie ust, jak również motoryka jamy ustnej spowodowane przez oddychanie przez usta lub ssaniem kciuka w połączeniu z nieprawidłowym odruchem połykania może doprowadzić do znacznego uwypuklenia przedniej części szczęki górnej. W takim przypadku język wypycha zęby do przodu. Wargi, które podczas oddychania przez usta się nie zmykają, nie stawiają żadnego oporu. Nieprawidłowe użycie mięśni jamy ustnej, jak również nieprawidłowy opór warg prowadzą do wadliwego ukształtowania szczęki oraz zgryzu (wady zgryzu, nieprawidłowy zgryz). Wady zgryzu o podłożu czynnościowym można wyeliminować (trwale) dopiero wówczas, gdy zmianie (stabilizacji) poddane zostanie funkcjonowanie odpowiednich mięśni. Równowagę w obrębie danych mięśni ustnotwarzowej części czaszki może przywrócić stomatolog i/lub logopeda za pomocą terapii czynnościowej mięśni jamy ustnej i twarzy.

 

Zmiany w funkcjonowaniu mięśni jamy ustnej, a zatem także nieprawidłowy zgryz u dziecka może rozpoznać stomatolog i/lub ortodonta, we wcześniejszych stadiach rozwoju również rodzice.

Terapię czynnościową mięśni jamy ustnej i twarzy można rozpocząć już w gabinecie dentystycznym choć jeżeli konieczne będzie bardziej „aktywne” leczenie, pacjent może zostać skierowany do logopedy. Terapia ta przynosi najlepsze i najbardziej widoczne rezultaty u dzieci między 4 a 8 rokiem życia.

 

Terapia czynnościowa może skorygować przyczynę nieprawidłowości w funkcjonowaniu mięśni jamy ustnej. Terapia ta koncentruje się na oduczaniu pacjenta nieprawidłowych przyzwyczajeń, takich jak: ssanie kciuka, niewłaściwe połykanie, niedomykanie ust, opór języka oraz oddychanie przez usta.

Również użycie smoczka, jak też skłonność do częstego spożywania miękkich potraw mogą powodować nieprawidłowości w nawyku  połykania (tzw. „połykanie niemowlęce”), w którym język pacjenta wtłaczany jest pomiędzy przednie zęby lub naciska do przodu i/lub na boki.

 

Podczas terapii czynnościowej mięśni z powodzeniem stosować można także aparaty, które, w zależności od wieku, dzieci muszą nosić w nocy i które uświadamiają im konieczność domykania szczeliny ust, poprawną technikę oddychania przez nos, jak również właściwe ułożenie języka oraz nawyk prawidłowego połykania.